Kategoria: Źródła i komentarze

Łada lub Łado to bóstwo wymieniane w tekstach staropolskich chyba najczęściej. Wskazywane jest także jako jedno z najważniejszych. Rownocześnie Łada to polski herb szlachecki. Przez tradycję uznawany jest za jeden z 71 najstarszych herbów rycerstwa polskiego.

Łada – polski herb szlachecki

Dysponujemy również aż trzema wersjami legendy herbowej rodu Ładziców (herbu Łada). Nie sposób więc pominąć jej w naszym projekcie, tym bardziej, że jest to najprawdopodobniej jedyna polska legenda herbowa wprost nawiązująca do imienia bóstwa. Analizę tejże legendy znajdziemy w … Więcej

Kronika Macieja z Miechowa uznawana jest za jedno z ważniejszych źródeł odnoszących się do przedchrześcijańskich wierzeń Polaków. Napisana jest w duchu już niemal renesansowym i polemiczna względem tekstów wcześniejszych, a także dodająca zupełnie nowe informacje. Pod tym względem kronika Miechowity z pewnością warta jest większej uwagi.

Maciej z Miechowa zwany także Miechowitą (1457-1523) to jeden z najwybitniejszych polskich przedstawicieli wczesnego odrodzenia. Dzieła Miechowity (przede wszystkich z zakresu historii) czytano na dworach całej Europy, a jak na człowieka renesansu przystało nie … Więcej

Pierwszym formalnie świeckim źródłem odnoszącym się do imion bóstw jakie mieli czcić Polacy, a równocześnie nie będącym, tak jak teksty wcześniejsze, typowo kościelnym, jest traktat ortograficzny autorstwa Jakuba Parkoszowica z połowy XV wieku. Przyjmuje się, że napisano go około roku 1440. Do dziś przetrwały jedynie kopie traktatu z lat 1460–1470.

Jakub Parkoszowic zwany także Parkoszem lub Parkoszem z Żórawicy to językoznawca i gramatyk oraz profesor i rektor Akademii Krakowskiej. Zasłynął jako autor pierwszego w dziejach traktatu, w którym zaproponował … Więcej

Bóstwa Polaków czyli Idola polonorum w źródłach kościelnych z lat 1414-1450

W dzisiejszym wpisie prezentujemy staropolskie źródła kościelne z lat 1414-1450, a więc późniejsze od Postylli Koźmińczyka (napisanej w latach 1405-1412), a równocześnie wcześniejsze względem Kroniki Jana Długosza. Jak można zauważyć liczba tekstów „przeddługoszowych” jest pokaźna i mimo stosunkowo skromnej zawartości pozostaje wartościowym materiałem do dalszych badań.

Warto zauważyć, iż za wyjątkiem statutów Mikołaja z Pyzdr przedstawione poniżej teksty nie odnotowywują bóstwa o imieniu Nija bądź Nyja (z powodu błędu … Więcej

Postylla Łukasza z Wielkiego Koźmina (fragmenty i komentarze)

Postylla Koźmińczyka to pierwsze znane źródło historyczne, w którym wymienione zostają imiona bogów/istot mitycznych czczonych niegdyś w Polsce. Co ważne ich imiona pojawiają się tu w kontekście żywych obrzędów ludowych, równocześnie autor powołuje się na nieznane nam wcześniejsze „kroniki Polaków”.

Herb Koźmina Wielkopolskiego

Fragmenty Postylli przedstawiamy poniżej. Jest to kazanie na Zielone Świątki, którego tekst powstał w latach 1405-1412 [1], a więc jeszcze w czasach bitwy pod Grunwaldem. To właśnie z Postylli … Więcej

Relacja Jana Długosza o wierzeniach prapolskich

Słynna Kronika Jana Długosza to nie tylko historia i geografia Królestwa Polskiego, ale także pierwsze obszerne omówienie przedchrześcijańskich wierzeń Polaków[1]. Dzieło to jest jednym z najcenniejszych polskich źródeł historycznych. Spisane zostało jak na swoje czasy rzetelnie i starannie, jednak o czym należy bezwględnie pamiętać,  zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy, w tym zastosowanych metod badawczych.

Poniżej przedstawiamy fragmenty kroniki odwołujące się do wierzeń prapolskich oraz komentarze badaczy i autorów poruszających ten jakże ciekawy temat. Na … Więcej